Alt/Üst Sınır (Lower/Upper Bound)
Tahmin aralığının minimum ve maksimum değerleri.
Anomali (Anomaly)
Normal dışı veya hatalı veri noktası/sapma.
Aşırı Performans (Overperformance)
Gerçek sonuçların hedefin üzerinde çıkması.
Baseline (Temel Hat)
Karşılaştırma yapılan referans başlangıç değeri.
Cash Cow (Nakit İnek)
Büyümesi düşük ama istikrarlı nakit getiren olgun ürün/kategori.
CI / Güven Aralığı (Confidence Interval)
Tahminin belirli olasılıkla düşeceği değer aralığı.
Cohort (Kohort)
Aynı dönemde kazanılmış/benzer özellikteki müşteri grubu.
Dog (Köpek)
Düşük büyüme ve düşük kârlılığa sahip, elden çıkarılabilir ürün.
Drift (Veri Kayması)
Eğitim verisiyle üretim verisinin dağılımının zamanla
farklılaşması.
F1 Score
Precision ve Recall'un dengeli (harmonik) ortalaması.
Forecast (Tahmin)
Geçmiş verilere dayanarak gelecek satış/gelir öngörüsü.
Kadran (Quadrant)
Büyüme ve kârlılığa göre dört bölmeli sınıflandırma alanı.
Kadran Geçişi (Quadrant Shift)
Bir ürünün kadranlar arasında yer değiştirmesi (örn. Star → Cash
Cow).
Kapasite Riski (Capacity Risk)
Talep–üretim/tedarik uyumsuzluğundan doğan fazla/eksik kapasite
riski.
k / M / B (Bin/Milyon/Milyar)
Sayı kısaltmaları: k=bin (1k=1.000), M=milyon (1M=1.000.000),
B=milyar (1B=1.000.000.000). Örnek: 100k = 100.000 TL, 1.5M =
1.500.000 TL, 2.3B = 2.300.000.000 TL
Kota (Quota)
Satış temsilcisine verilen hedef satış miktarı.
MAPE
Ortalama mutlak yüzde hata (tahmin doğruluk metriği).
Marj (Margin)
Satıştan kalan kâr oranı (brüt/net).
Marj Erozyonu (Margin Erosion)
Kâr marjının zamanla azalması.
Medyan (Median)
Verilerin ortasındaki değeri; uç değerlerden daha az etkilenir.
MoM (Month-over-Month)
Bir önceki aya göre değişim oranı.
Outlier (Aykırı Değer)
Veri setindeki olağan dışı, uçta kalan gözlem.
Pipeline
Satış sürecindeki potansiyel müşteri/fırsatlar listesi.
Portföy (Portfolio)
Şirketin ürün/müşteri çeşitliliği toplamı.
Portföy Yeniden Dengeleme
Ürün karmasını büyüme ve marj hedeflerine göre ayarlama.
Precision (Doğruluk)
Pozitif tahminlerin ne kadarının gerçekten doğru olduğu.
Question Mark (Soru İşareti)
Büyümesi yüksek ama kârlılığı belirsiz ürün/kategori.
R² (R-Kare)
Modelin açıklayıcılığı; 1'e yaklaştıkça uyum artar.
Recall (Duyarlılık Oranı)
Gerçek pozitiflerin ne kadarının yakalandığı.
Reps (Sales Representatives)
Satış temsilcileri.
RMSE
Ortalama karesel hatanın karekökü (tahmin hata ölçüsü).
Seasonality (Mevsimsellik)
Belirli dönemlerde düzenli tekrarlayan desen.
SKU (Stock Keeping Unit)
Ürünün benzersiz stok kimliği/kodu.
Standart Sapma (Standard Deviation)
Verilerin ortalamadan sapma miktarı (volatilite ölçüsü).
Star (Yıldız)
Yüksek büyüme ve yüksek kârlılığa sahip ürün/kategori.
Taban Etkisi (Base Effect)
Düşük/yüksek baz nedeniyle büyümenin olduğundan farklı görünmesi.
Toplam Varyans (Total Variance)
Hedef ile gerçekleşen arasındaki toplam sapma.
Trend (Eğilim)
Zaman içindeki genel artış/azalış yönü.
Upside/Downside (Yukarı/Aşağı Potansiyel)
Pozitif/negatif sapma olasılığı ve etkisi.
Variance (Varyans)
Hedef/ortalama ile gerçekleşen değer arasındaki sapmanın ölçüsü.
Volatilite (Volatility)
Satış/gelir gibi metriklerdeki dalgalanma düzeyi.
YoY (Year-over-Year)
Yıl bazında karşılaştırma metriği. Geçen yılın aynı dönemine göre
yüzdelik değişim oranı. Örnek: Bu yıl Ocak ayı satışları geçen yıl
Ocak ayına göre %15 YoY büyüme gösterdi.
QoQ (Quarter-over-Quarter)
Çeyrek bazında karşılaştırma. Bir önceki çeyreğe göre değişim
oranı.
CAGR (Compound Annual Growth Rate)
Bileşik yıllık büyüme oranı. Yatırımın belirli dönem boyunca
yıllık ortalama büyümesi.
KPI (Key Performance Indicator)
Kilit performans göstergesi. İş hedeflerine ulaşma başarısını
ölçen metrikler.
ROI (Return on Investment)
Yatırım getirisi. Yapılan yatırımdan elde edilen kazancın yatırım
maliyetine oranı.
EBITDA
Faiz, vergi, amortisman öncesi kazanç. Şirketin operasyonel
karlılığını gösteren finansal metrik.
P&L (Profit & Loss)
Kar-zarar tablosu. Belirli dönemdeki gelir, gider ve net karı
gösteren finansal rapor.
Churn Rate (Müşteri Kaybı Oranı)
Belirli dönemde kaybedilen müşteri yüzdesi. Müşteri sadakati ve iş
sürekliliği göstergesi.
LTV (Lifetime Value)
Müşteri yaşam boyu değeri. Bir müşterinin işletmeye toplam
getirisi tahmin edilen değer.
CAC (Customer Acquisition Cost)
Müşteri edinme maliyeti. Yeni bir müşteri kazanmak için harcanan
ortalama maliyet.
CPA (Cost per Acquisition)
Edinim başına maliyet. Pazarlama kampanyalarında bir dönüşüm için
harcanan ortalama maliyet.
ARPU (Average Revenue Per User)
Kullanıcı başına ortalama gelir. Özellikle SaaS ve abonelik
modellerinde kullanılan metrik.
MRR (Monthly Recurring Revenue)
Aylık tekrarlayan gelir. Abonelik bazlı işletmelerde öngörülebilir
aylık gelir.
ARR (Annual Recurring Revenue)
Yıllık tekrarlayan gelir. SaaS şirketlerinde yıllık abonelik
geliri toplamı.
Burn Rate (Yakma Oranı)
Şirketin aylık nakit tüketim hızı. Özellikle start-up'larda kritik
finansal metrik.
Runway (Pist)
Mevcut nakit ile şirketin ayakta kalabileceği süre. Nakit/burn
rate ile hesaplanır.
Working Capital (İşletme Sermayesi)
Dönen varlıklar ile kısa vadeli yükümlülükler arasındaki fark.
Likidite göstergesi.
NPV (Net Present Value)
Net bugünkü değer. Gelecekteki nakit akışlarının bugünkü değere
indirgenmiş hali.
IRR (Internal Rate of Return)
İç getiri oranı. Yatırımın NPV'sini sıfır yapan iskonto oranı.
Arbitraj
Fiyat farklarından yararlanarak kazanç elde etme stratejisidir.
Aynı varlığın farklı pazarlardaki fiyat farklarından kar elde etme
yöntemi.
Açığa Satış (Short Selling)
Sahip olunmayan bir varlığın satış işlemidir. Fiyat düşüşünden kar
elde etmek için kullanılan yatırım stratejisi.
Amortisman
Bir varlığın zamanla değer kaybetmesini ifade eder. Sabit
kıymetlerin kullanım süreleri boyunca maliyetlerinin gider olarak
kaydedilmesi.
Faiz Oranı
Borçlanma maliyeti veya yatırım getirisi yüzdesidir. Merkez
bankası tarafından belirlenen temel politika faiz oranı ekonomiye
yön verir.
Fon Yönetimi
Yatırım fonlarının profesyonel kişilerce yönetilmesidir. Portföy
yöneticilerinin fon varlıklarını optimize etme süreci.
Likidite
Bir varlığın nakde çevrilme kolaylığıdır. Yüksek likidite hızlı
alım-satım imkanı, düşük likidite ise sınırlı hareket kabiliyeti
anlamına gelir.
Kaldıraç (Leverage)
Ana parayla daha büyük işlemler yapılmasını sağlayan mekanizmadır.
Borçlanarak yatırım büyüklüğünü artırma, risk ve getiriyi çoğaltma
stratejisi.
Nakit Akışı (Cash Flow)
Bir firmanın belirli bir dönemdeki nakit giriş ve çıkışlarıdır.
Operasyonel, yatırım ve finansman faaliyetlerinden kaynaklanan
nakit hareketleri.
Opsiyon
Belirli bir tarihte, belirli bir fiyattan alım/satım hakkı veren
türev araçtır. Call (alım) ve Put (satım) opsiyonları bulunur.
Sermaye
Yatırıma veya faaliyetlere ayrılan öz kaynaklardır. Şirketin
finansal gücünü ve büyüme potansiyelini gösteren temel kaynak.
Bilanço
Bir şirketin belirli bir andaki varlık, borç ve özkaynak durumunun
tablosudur. Finansal pozisyonu gösteren en önemli rapordur.
Vadeli İşlem (Futures)
Belirli bir vadede gerçekleştirilmek üzere yapılan finansal işlem
biçimi. Gelecekteki fiyat riskine karşı korunma amacıyla
kullanılır.
Swap
Faiz veya döviz ödemelerinin iki taraf arasında takas edilmesidir.
Risk yönetimi ve finansman maliyeti optimizasyonu için kullanılır.
Nominal Değer
Bir menkul kıymetin üzerinde yazılı olan değeri ifade eder. Tahvil
veya hisse senedinin itibari değeri, piyasa değerinden farklı
olabilir.
Teminat
Borçların geri ödenmesini sağlamak için gösterilen güvence. Kredi
riskini azaltan varlık veya garanti sistemi.
Net Kar Marjı
Net karın toplam gelire oranıdır. Şirketin operasyonel
verimliliğini ve kârlılığını gösteren önemli finansal oran.
Risk
Gerçekleşmesi hâlinde finansal zarara yol açabilecek
belirsizliktir. Sistematik ve sistematik olmayan risk türleri
bulunur.
Likidite Risk Yönetimi
Nakde ulaşamama riskine karşı alınan önlemlerdir. Nakit akış
planlaması ve acil durum rezervleri oluşturma süreci.
ESG (Environmental, Social, Governance)
Çevresel, sosyal ve yönetişim kriterleri. Sürdürülebilir yatırım
değerlendirmesinde kullanılan modern finansal ölçütler.
CAPEX (Capital Expenditure)
Sermaye harcamaları. Uzun vadeli varlık yatırımları ve altyapı
geliştirme harcamaları. OPEX'in karşıtı.
OPEX (Operating Expenditure)
İşletme giderleri. Günlük operasyonlar için yapılan kısa vadeli
harcamalar. CAPEX'in karşıtı.
FinTech (Financial Technology)
Finansal teknoloji. Bankacılık ve finansal hizmetlerin teknoloji
ile yeniden şekillendirilmesi. Dijital dönüşümün öncüsü.
DeFi (Decentralized Finance)
Merkezi olmayan finans. Blockchain teknolojisi ile geleneksel
finansal aracılar olmadan yapılan finansal işlemler.
SaaS Metrics
Yazılım hizmet modellerinde kullanılan özel finansal metrikler.
MRR, ARR, CAC, LTV gibi abonelik bazlı ölçümler.
Unit Economics
Birim ekonomi analizi. Her müşteri veya birim başına gelir-maliyet
analizi. Start-up'ların sürdürülebilirlik göstergesi.
Payback Period (Geri Ödeme Süresi)
Yatırım maliyetinin geri dönüş süresini ifade eder. CAC/LTV
oranında kritik bir metrik olan müşteri geri ödeme süresi.
WACC (Weighted Average Cost of Capital)
Ağırlıklı ortalama sermaye maliyeti. Şirketin borç ve özkaynak
finansman maliyetlerinin ağırlıklı ortalaması.
DCF (Discounted Cash Flow)
İndirgenmiş nakit akışı. Gelecekteki nakit akışlarının bugünkü
değerini hesaplayan değerleme yöntemi.
Beta Katsayısı
Hisse senedinin piyasaya göre volatilite ölçüsü. Beta>1 yüksek
risk, Beta<1 düşük risk anlamına gelir. Sistematik risk
göstergesi.
Sharpe Ratio
Risk ayarlı getiri ölçüsü. Yatırımın risksiz getiri üzerindeki
performansının volatiliteye oranı. Portföy değerlendirmesinde
kritik.
P/E Ratio (Price/Earnings)
Fiyat/Kazanç oranı. Hisse senedi fiyatının hisse başına kazanca
oranı. Değerleme ve karşılaştırma için temel metrik.
EV/EBITDA
Kurumsal değer/EBITDA oranı. Şirket değerlemesinde sıkça
kullanılan çoklu. Sektörler arası karşılaştırma için ideal.
Free Cash Flow (FCF)
Serbest nakit akışı. Operasyonel nakit akışından sermaye
harcamaları çıkarıldıktan sonra kalan nakit. Gerçek performans
göstergesi.
Working Capital Ratio
İşletme sermayesi oranı. Dönen varlıkların kısa vadeli
yükümlülüklere oranı. Likidite ve mali sağlamlık göstergesi.
Debt-to-Equity Ratio
Borç/Özkaynak oranı. Şirketin finansal kaldıraç düzeyini gösteren
oran. Finansal risk değerlendirmesinde kritik.
Current Ratio
Cari oran. Dönen varlıkların kısa vadeli borçlara oranı. Kısa
vadeli ödeme gücünü ve likiditeyi ölçer.
Quick Ratio (Acid Test)
Asit test oranı. En likit varlıkların kısa vadeli borçlara oranı.
Stok hariç likidite ölçüsü, cari orandan daha keskin analiz.
Inventory Turnover
Stok devir hızı. Yıllık satışların ortalama stok değerine oranı.
Operasyonel verimlilik ve stok yönetimi başarısının göstergesi.
Gross Margin
Brüt kar marjı. Satışlardan direkt maliyetler çıkarıldıktan sonra
kalan oranı. Fiyatlandırma gücü ve temel karlılık göstergesi.
Operating Margin
Faaliyet kar marjı. Faaliyet karının net satışlara oranı. Temel
işletme faaliyetlerinin kârlılığını gösteren oran.